دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی تهران
چکیده
در ماده ٨٧٤ قانون مدنی قانونگذاربا تمسک به استصحاب می‌گوید: آنکه تاریخ فوتش مجهول است از دیگرى ارث می‌برد. دیدگاه فقها و اصولییون در مورد این مسئله متفاوت است و برخی این ماده را خلاف نظر مشهور دانستهاند. اما حقیقتاً این ماده نه تنها مخالف با نظرمشهور نیست بلکه مطابق موازین فقهی و اصولی می‌باشد. چنانچه استصحاب را از اصول عملیه بدانیم طبق مبنای شیخ انصاری، مرحوم آخوند، علامه حائری و اکثر اصولییون که قائل به عدم حجیت مثبتات اصول عملیه می‌باشند ماده 874 قانون مدنی خارج از مدلول عدم حجیت اصل مثبت می‌باشد. مضافاً بر اینکه قاعده مذکور استثنائاتی دارد که طبق آن، دلیل حجیت اصل شامل این نوع لوازم می‌شود و ماده 874 منطبق بر بعضی از این استثنائات است. اما چنانچه بر مبنای نظر متقدمین استصحاب را اماره ظنیه عقلیه بدانیم مشهور بین علما آن است که لوازم امارات حجت است و در نتیجه تمسک به استصحاب و اصل مثبت در ماده 874 قانون مدنی بلامعارض می‌باشد. برخی فقها مانند حضرت امام) که دیدگاهشان مبتنی برعدم توجه به دقت‌های عقلی در احکام شرعی است، با قطع نظر از اینکه استصحاب اماره باشد یا نه به اصل تأخر حادث استناد کردهاند که طبق این مبنا نیز ماده 874 مطابق موازین فقهی خواهد بود.
)