1
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشکده الهیات دانشگاه حکیم سبزواری
2
فقه و مبانی حقوق دانشکده الهیات دانشگاه حکیم سبزواری
چکیده
اخباریگری به عنوان یک سازوکار استنباطی در قرن یازده در میان فقهای امامیه گسترش یافت و تا چهارده نیز ادامه داشت. آراء نسبت دادهشده به این گروه از فقها خصوصاً در مباحث اصول فقهی در بسیاری از موارد متفاوت با دیدگاه اصولیان است. از جمله دیدگاه‌های منصوب به اخباریان عدم حجیت اصل اباحه، عدم ححجیت ظواهر قرآنی بدون قول معصومین، عدم حجیت قیاس منصوص العله، عدم حجیت مفاهیم، مخالفت با اصول فقه و ... است. البته این نسبتها عمدتاً اثبات نشده و در حد ادعاست ولی در کتب متعددی نقل شدهاند. آنچه مهم به نظر میرسد شفاف سازی دیدگاه اخباریان در این زمینههاست تا بتوان حقیقی یا ادعایی بودن این تفاوتها را آشکار کرد و از رهگذر ادعایی بودن این تفاوتها مرزبندی اخباری و اصولی را کمرنگ نمود و یا حتی از بین برد. البته رسیدن به نظر اخباریان در هریک از زمینههای اختلافی مورد ادعا نیاز به پژوهش مستقلی دارد. سوالی که پژوهش حاضر در پی پاسخ آن است، اینکه اخباریان در مورد حجیت مفهوم شرط چه دیدگاهی دارند؟ در راستای پاسخ به این سؤال سعی شده حتی الامکان ازکتب فقهی و مباحث اصول فقهی موجود در کتب خود اخباریان استفاده شود و به ادعاهای مطرح شده در کتب دیگر فقها در مورد این گروه توجهی نشده است. با توجه به چاپ نشدن بسیاری از آثار اخباریان به ناچار به آثار خطی این فقها رجوع شده است. به عنوان نتیجه این پژوهش میتوان بیان کرد برخلاف تصور اولیهای که در مورد اخباریان وجود دارد و آنان را ضد اصول فقه میداند ولی این گروه نیز مانند اصولیان وارد در بحثهای اصولی شدهاند و با استدلال به پذیرش یا رد یک گزاره اصولی پرداختهاند. در زمینه مفهوم شرط اخباریان را میتوان به دودسته تقسیم نمود، گروهی که مفهوم شرط را حجت نمیدانند و برای اثبات ادعای خود به آیات و روایات استناد کردهاند و گروهی که مفهوم شرط را حجت میدانند و برای اثبات ادعای خود به روایات معصومین استناد کردهاند.
)