ارزیابی نظریه حجیّت غیر معیّن و نفی قول سوم به عنوان اصل اولی در تعارض ادله

یکی از چالش‌هایی که فقیه در فرایند اجتهاد با آن مواجه است چالش تعارضاتی است که میان ادله ظنیّه معتبر وجود دارد که فقیه ناچار از یافتن رویکردی معقول در مواجهه با آن است، اولین قدمی که در این فرایند برداشته می‎شود تعیین اصل اولی ومقتضای عقل در تعارض ادله است که در مواردی که را حل منصوص و اصول ثانویه موجود نباشد مرجع فقیه قرار بگیرد رویکردها ونظریه‎های مختلفی در این مسئله وجود دارد که در جای خود بحث می‎شود، محقق خراسانی از میان ای نظریه ها به حجّیّت یکی از دو دلیل بدون تعیین معتقد شده و نظرات دیگران را به چالش کشیده وفایده این نظریه را تساقط در مدلول مطابقی و نفی قول سوم می‌داند این رویکرد اجتهادی نیز از نقد بزرگان اصول در امان نمانده ومورد ارزیابی و نقد بزرگان قرار گرفته اگر چه از بسیاری از این نقدها پاسخ داده وآنها را وارد نمی‌دانیم ولی نظریه مرحوم محقق خراسانی را قابل مناقشه و نقد با ایرادات دیگر دانستیم و در نهایت مبانی نظری وی را متلائم به نظریه تخییر عقلی دانسته و در نتیجه رویکردهای مختلف در نفی قول سوم با مدلول التزامی یا بدون آن و بدون قول به اعتبار اصل دلیل ومدلول مطابقی آن را مردود اعلام نمودیم، واعتراف به اعتبار هر دو دلیل را با تعطیلی آن دو هماهنگ ندانستیم و ادعای عدم اعتبار نیز خالی از وجاهت علمی می‌باشد بنابراین تخییر عقلی راه مناسب خروج از چالش تعارض برای فقیه می‌باشد.