استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه حکیم سبزواری (نویسنده مسئول)
چکیده
استصحاب حکم مخصص از جمله مسائل علم اصول است که درباره آن اختلاف وجود دارد. مفاد این مسأله این است که دلیل عامی توسط دلیل خاص تخصیص خورده و فرد یا افرادی از حکم آن نسبت به زمانی خارج شده لذا این مسئله مطرح میشود که نسبت به زمانهای آینده باید به عام تمسک کرد یا استصحاب حکم مخصص جاری است؟ از آنجا که این مسأله از یک سو دارای آثار فقهی و حقوقی متعددی است و از سوی دیگر بررسی تطبیقی آرای علما موجب شکوفا شدن آن علم میشود؛ این مسئله از منظر امام خمینی) و شیخ انصاری بررسی شده است. هرچند شیخ انصاری بین اینکه زمان برای عام قید و موجب تعدد موضوع عام شود یا زمان ظرف برای حکم باشد، تفصیل داده است، اما امام خمینی) چگونگی دخالت زمان در دلیل را ملاک ندانسته و معتقد است همانگونه که عموم افرادی تخصیص خورده و بقیه افراد تحت عام باقی میماند در عموم ازمانی نیز پس از تخصیص، بقیه زمانها تحت عام باقی میماند و معتقدند شیخ در این مسئله دچار خلط مبحث شده است. پس از بیان نظرات و ادله این دو عالم اصولی، دلایلی بر تقویت دیدگاه امام خمینی) و علل نسبت خلط به شیخ، ارائه شده در ضمن به علت این که جریان استصحاب حکم مخصص یا تمسک به عموم عام دارای نتایج فقهی در ابواب مختلف فقه است به برخی از آنها اشاره شده است. کلیدواژه‌ها: استصحاب، امام خمینی، شیخ انصاری،حکم مخصص، عام استغراقی، عام مجموعی.
)